Il-protezzjoni tas-saltna tad-dritt fl-UE
Taħt is-saltna tad-dritt, il-poteri tal-Gvern huma limitati bil-liġi u jistgħu biss jiġu eżerċitati abbażi tal-liġi. Ġudikatura indipendenti hija indispensabbli biex tiggarantixxi dan l-istat ta’ fatt, u proċeduri addattati, inkluż rimedji legali, għandhom ikunu f’posthom biex jiggarantixxu li l-individwi jistgħu jipproteġu drittijiethom u jiskattaw verifika ġudizzjarja ta’ azzjoni mill-Gvern.
Is-saltna tad-dritt ilha valur bażiku dejjiemi tal-Unjoni Ewropea mit-twaqqif tagħha, u l-prinċipji tas-saltna tad-dritt kienu minquxa fil-każistika tal-Qorti Ewropea tal-Ġustizzja (ECJ). Il-qofol tal-UE huwa bbażat fuq il-qsim tar-responsabbiltà għaż-żamma u t-tisħiħ tal-liġi Ewropea, li huma d-dmir konġunt tal-ECJ u tal-qrati nazzjonali.
Is-saltna tad-dritt fi ħdan l-Istati Membri, tal-inqas f’zoni koperti mil-liġi Ewropea, hija allura indispensabbli għat-twettiq proprju tal-Unjoni u s-sistema legali tagħha. Barra minn hekk, is-saltna tad-dritt hija waħda mill-valuri fundamentali tal-UE, minquxa f’Artiklu 2 tat-Trattat tal-Unjoni Ewropea, li għandu jkun rispettat mill-istati membri, inkluż f’oqsma li mhumiex koperti mil-liġi Ewropea. Jekk ikun suspettat li stat membru tal-UE naqas milli jonora s-saltna tad-dritt, numru ta’ proċeduri huma disponibbli biex ikun ivverifikat dan u, jekk ikun meħtieġ, is-sitwazzjoni tiġi rimedjata.
L-ewwel nett, hemm tliet mekkaniżmi ħfief, li ma jwasslux għal riżultati li jorbtu legalment, iżda madankollu għandhom ċertu resonanza politika u jistgħu jiġu deskritti bħala pass preparatorju lejn azzjoni legali. Dawn jinkludu l-‘mekkaniżmu tranżitorju speċjali ta’ kooperazzjoni u verifika’ (inkluż fl-Att ta’ Sħubija għall-Bulgarija u r-Rumanija), il-qafas tal-Kummissjoni dwar is-saltna tad-dritt, u d-djalogi annwali tal-Kunsill dwar is-saltna tad-dritt. Minbarra dawn il-mekkaniżmi, tliet proċeduri legali huma wkoll disponibbli li, jekk konklużi, jistgħu jipproduċu riżultati li jorbtu legalment.
L-ewwel, ksur ta’ proċeduri jistgħu jitressqu mill-Kummissjoni jekk l-allegat ksur jista’ ukoll jammonta għal vjolazzjoni ta’ saltna speċifika tal-liġi Ewropea. It-tieni, il-qrati nazzjonali minn stat membru fejn is-saltna tad-dritt tkun inkisret jistgħu jirreferu għal mistoqsijiet preliminari lill-ECJ, li jfittxu gwida dwar l-interpretazzjoni tal-liġi Ewropea bl-iskop li tkun studjata l-kompatibbiltà tal-leġislazzjoni nazzjonali. Finalment, il-ksur tal-proċedura tal-valuri jista’ jiġi skattat, bil-possibbiltà li d-drittijiet ta’ sħubija ta’ stat membru jkunu sospiżi.