In-negozjaturi tal-Parlament Ewropew u tal-gvern tal-UE laħqu ftehim dwar leġiżlazzjoni ġdida li tiżgura d-disponibbiltà ta’ prodotti f’każ ta’ kriżi jew emerġenzi, bħal vaċċini jew ċipep. Skont l-abbozz il-ġdid, l-UE se tkun tista’ toħroġ permess speċjali għall-produzzjoni ta’ oġġetti protetti bil-patent waqt emerġenzi li jinvolu iktar minn pajjiż wieħed, mingħajr il-ħtieġa tal-awtorizzazzjoni tad-detentur tad-drittijiet. Dan jippermetti l-produzzjoni immedjata, pereżempju, ta’ vaċċini jew terapiji wkoll minn kumpaniji oħra għajr dik li għandha l-patent.

Patent hu dritt legali mogħti minn gvern lil inventur, li jagħtih id-dritt esklussiv li jagħmel, juża, ibigħ, u jimporta invenzjoni għal żmien limitat, tipikament 20 sena. Bi skambju għal din il-protezzjoni, l-inventur irid jiżvela pubblikament id-dettalji tekniċi tal-invenzjoni, biex b’hekk oħrajn ikunu jistgħu jibbenefikaw minnha.

Dan il-permess speċjali, magħruf bħala liċenzja obbligatorja, jista’ jinħareġ mill-Kummissjoni Ewropea f’emerġenzi definiti b’mod ċar, bħal kriżi tas-saħħa jew emerġenza tas-suq intern, b’ambitu, kopertura territorjali u tul speċifikati. Jintuża biss bħala l-aħħar għażla u biss f’każijiet fejn ma jistax jintlaħaq ftehim volontarju bejn id-detentur tad-drittijiet u  min għandu l-liċenzja. Il-liġi l-ġdida mhux se tapplika għal prodotti relatati mad-difiża. Fil-proċess tat-tnedija tal-proċedura tal-liċenzja obbligatorja, il-Kummissjoni se jkollha tidentifika d-drittijiet kollha relatati mal-proprjetà intellettwali u d-detenturi tagħhom.

Dritt għal kumpens u multi

Id-detentur tad-drittijiet ikun intitolat ukoll għal ħlas xieraq għall-użu tal-patent minn sid il-liċenzja. L-ammont u l-perjodu ta’ żmien għall-ħlas ikunu determinati mill-Kummissjoni u speċifikati fil-liċenzja obbligatorja. Ir-regolament ma jitlobx l-iżvelar ta’ sigrieti kummerċjali.

Ir-regoli l-ġodda jiċċaraw ukoll l-obbligi għad-detenturi tal-liċenzja, (eż. li ma jipproduċux aktar prodotti minn ammont massimu stabbilit u li jittikkettaw il-prodotti manifatturati taħt liċenzja obbligatorja). Jekk detentur ta’ liċenzja jikser l-obbligi miftiehma, bħall-produzzjoni ta’ aktar prodotti milli permess jew l-esportazzjoni tagħhom mill-UE, il-Kummissjoni tista’ timponi multa li ma taqbiżx it-€300,000 u fil-każ ta’ intrapriża żgħira jew ta’ daqs medju li ma taqbiżx il-€50,000.

Korp konsultattiv konsultattiv, detenturi tad-drittijiet u detenturi tal-liċenzja

Korp konsultattiv kompetenti, jew f’kas li dan ma jeżistix, opinjoni dwar il-ħtieġa li tingħata liċenzja obbligatorja tal-UE ikollha tinħareġ minn korp konsultattiv ad-hoc. Id-detenturi tad-drittijiet u min għandu l-liċenzja jiġu kkonsultati wkoll matul il-proċess u notifikati dwar it-terminazzjoni jew l-iskadenza ta’ liċenzja obbligatorja.

Il-passi li jmiss

Ladarba jiġi approvat formalment mill-Parlament kollu u mill-istati membri, ir-regolament se jidħol fis-seħħ jum wara l-pubblikazzjoni tiegħu fil-Ġurnal Uffiċjali.

Il-Kummissjoni Ewropea ppreżentat il-proposta tagħha dwar il-liċenzjar obbligatorju f’April 2023, bħala parti mill-pakkett tal-patents tal-UE li jiffoka fuq it-tlestija tas-Suq Uniku għall-patents. Din kienet ir-reazzjoni tagħha għar-riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew ta’ Novembru 2021, fejn appellat lill-Kummissjoni biex tanalizza l-possibbiltà ta’ liċenzjar obbligatorju fil-livell tal-UE.