Fil-21 ta’ April, 2025, id-dinja bkiet il-mewt tal-Papa Franġisku, li miet f’Ruma fl-età ta’ 88 sena. B’hekk intemm  pontifikat ta’ tnax-il sena li saħħaħ l-impenn tal-Knisja Kattolika mad-dinja moderna. Miż-żjara importanti tiegħu f’Malta f’April 2022—fejn talab lin-nazzjon biex jiġġieled il-korruzzjoni u jonora d-dinjità ta’ kull persuna—sal-kampanji globali tiegħu għad-drittijiet tal-ħaddiema u kontra l-isfruttament, Papa Franġisku jħalli legat ta’ kompassjoni.

Pontifikat ta’ tiġdid

Imwieled Jorge Mario Bergoglio fi Buenos Aires, Franġisku ġie elett Papa f’Marzu 2013 u immedjatament indika era ġdida ta’ sempliċità, enfasi fuq il-ħniena, u kuntatt mal-periferiji tas-soċjetà. Huwa kiteb mill-ġdid l-istil tat-tmexxija papali permezz tal-modesta, meta ħasel saqajn il-priġunieri, u b’mod konsistenti ta prijorità lill-foqra u l-emarġinati.

Sejħa qawwija fiż-żjara f’Malta

F’April 2022, Malta ospitat lill-Papa Franġisku għal żjara appostolika ta’ jumejn, oriġinarjament ippjanata għall-2020 iżda kienet ġiet posposta minħabba l-pandemija.

Waqt li kien qed jindirizza lill-awtoritajiet u l-korp diplomatiku ta’ Malta fit-2 ta’ April, 2022, Franġisku kien wissa li l-bini bla rażan, l-ispekulazzjoni tal-art, u d-diżonestà politika jheddu l-ġid komuni, u ħeġġeġ lill-mexxejja Maltin biex “jiġġieldu l-kanċer tal-korruzzjoni” b’determinazzjoni bla waqfien. Dakinhar kien irrefera għall-ospitalità li minn dejjem iddistingwiet lil Malta—b’eku tal-merħba mogħtija lil San Pawl—bħala mudell ta’ governanza trasparenti u tmexxija etika.

Kruċjata globali

Din is-sejħa f’Malta kienet parti minn denunzja papali usa’ tal-korruzzjoni madwar id-dinja: fi Prato jl-Italja, fl-2015, ħeġġeġ biex jintemm “il-kanċer tal-isfruttament tal-bniedem u tal-ħaddiema” u l-“velenu” tar-rgħiba fis-soċjetà; fin-Nazzjonijiet Uniti, ikkritika prattiċi ekonomiċi irresponsabbli li jrabbu l-inugwaljanza, l-użura, u l-impunità.

Difensur tal-ħaddiema u l-emarġinati

Il-Papa Franġisku tkellem b’mod konsistenti favur id-drittijiet tal-ħaddiema, iddenunzja “l-idolatrija tal-flus” u insista li “l-flus iridu jaqdu, mhux imexxu”. F’diskorsi lill-ħaddiema—l-aktar famużi fi Prato—ikkundanna kundizzjonijiet inumani, fakkar lill-ħaddiema tat-tessuti li kienu mietu fl-istess belt meta fabbrika ħadet in-nar, u ħeġġeġ is-solidarjetà mal-ħaddiema kollha.

Sejħa kontra l-isfruttament

Lil hinn minn każijiet  speċifiċi, Franġisku lmenta dwar il-“pjaga tat-tħaddim tat-tfal” fir-Repubblika Demokratika tal-Kongo, ikkritika l-isfruttament fil-minjieri tad-djamanti, u sejjaħ għat-tmiem ta’ kull forma ta’ sfruttament uman. Huwa fakkar lid-diplomatiċi li “għandha tiġi żgurata l-istabbiltà ekonomika għal kulħadd, sabiex tiġi evitata l-pjaga tal-isfruttament u tiġi miġġielda l-użura u l-korruzzjoni li jolqtu ħafna pajjiżi”.

Legat uniku

Il-Papa Franġisku jħalli warajh Knisja orjentata mill-ġdid lejn dawn emarġinati: minn immigranti f’Ħal Far għal ħaddiema fi Prato, leħnu kien tfakkira kontinwa tal-għażla preferenzjali tal-Evanġelju għall-foqra. F’Malta, iż-żjara tiegħu fl-2022 spikkat għal diskors pubbliku mġedded dwar it-trasparenza u l-ġustizzja soċjali, xhieda tal-kapaċità tiegħu li jispira kemm it-tiġdid spiritwali kif ukoll ir-responsabbiltà ċivika.

Hekk kif id-dinja tirrifletti fuq il-mewt tiegħu, il-wirt ta’ Papa Franġisku jibqa’ fil-ħajjiet bla għadd li mess—iħeġġu lis-soċjetajiet kullimkien biex jibnu ċiviltà ta’ mħabba fejn l-ebda persuna ma tkun “ikkunsidrata bħala oġġetti tal-konsumatur biex jintużaw u mbagħad jintremew”. Il-memorja tiegħu se tkompli tħeġġeġ l-isforzi kontra l-korruzzjoni u l-isfruttament, u biex titħares d-dinjità ta’ kull ħaddiem, immigrant, u ruħ vulnerabbli.