Il-MPE fakkru l-25 anniversarju tal-ftehim ta’ paċi fl-Irlanda ta’ Fuq, magħruf bħala l-Ftehim tal-Ġimgħa l-Kbira, li temm 30 sena ta’ kunflitt vjolenti.

Fil-ftuħ taċ-ċerimonja kommemorattiva, il-President tal-Parlament Ewropew Roberta Metsola faħħret il-ftehim tal-Ġimgħa l-Kbira (GFA) bħala wieħed “li nissel armonija bejn in-nies”, u żiedet li kien hemm ftit eżempji fl-istorja ta’ “ftehim ta’ paċi tal-poplu”. Il-ħajja tan-nies fl-Irlanda ġiet mibdula bis-saħħa tal-ftehim, qalet il-President Metsola, li qalet li matul is-snin ta’ qabel l-1998, il-Parlament Ewropew ipprovda pjattaforma għad-djalogu li wassal għall-paċi.

Il-President tal-Kunsill Ewropew Charles Michel iċċelebra l-Ftehim tal-Ġimgħa l-Kbira ta’ Belfast bħala “kisba notevoli” immexxija minn mexxejja viżjonarji li ma beżgħux kompromess. Huwa qal li għamel eku mat-Trattat ta’ Ruma fl-1957, filwaqt li semma kif it-traġedja tat-Tieni Gwerra Dinjija ispirat lill-Ewropej biex jibnu spirtu li jgħaqqad u jfasslu fruntieri li ma jaqsmux. Żied jgħid li ż-żewġ ġrajjiet storiċi huma fformulati fl-istess ideali – li jsir l-aħjar użu mir-rikkezza tad-diversità.

“25 sena ilu, l-impossibbli sar realtà”, qalet il-President tal-Kummissjoni Ursula von der Leyen. Il-Ftehim ta’ Belfast fetaħ era ġdida ta’ kooperazzjoni, “kien bidu ġdid” u minn dakinhar ittieħdu passi ta’ ġgant ’il quddiem. B’impenn li l-Ftehim ta’ Windsor jaħdem, hija saħqet li “qatt ma jerġa’ jkun hemm fruntiera iebsa fil-gżira tal-Irlanda.” Il-paċi u l-prosperità jridu jintrebħu jum wara jum, ġenerazzjoni wara ġenerazzjoni. “Ir-Renju Unit telaq, iżda l-paċi tibqa’ l-wegħda Ewropea”, temmet tgħid.

F’sensiela ta’ kontribuzzjonijiet f’isem il-gruppi politiċi tal-Parlament, il-MPE iċċelebraw il-GFA bħala żvilupp storiku li jibqa’ essenzjali għall-paċi u r-rikonċiljazzjoni fl-Irlanda ta’ Fuq. Tennew li l-Ftehim kien ċentrali għan-negozjar tal-UE ta’ relazzjoni ta’ wara l-Brexit mar-Renju Unit, kif kienet il-prevenzjoni ta’ fruntiera iebsa li toħroġ fil-gżira tal-Irlanda. L-UE, qalu, ma kinitx biss spettatur passiv għall-GFA iżda parti impenjata impenjata bis-sħiħ li twettaq il-wegħdiet tagħha. L-UE għandha wkoll rwol x’tilgħab illum biex tgħin biex issolvi l-impass politiku fl-Irlanda ta’ Fuq. Kooperazzjoni stabbli bejn l-UE u r-Renju Unit wara l-ftehim dwar il-Qafas ta’ Windsor hija essenzjali, bl-MEPs jifirħu lin-negozjaturi mill-Kummissjoni u l-gvern tar-Renju Unit talli kisbu dak li sejħu mument importanti fil-kooperazzjoni bejn l-UE u r-Renju Unit.

Sfond

Il-Ftehim tal-Ġimgħa l-Kbira, magħruf ukoll bħala l-Ftehim ta’ Belfast, ġie ffirmat fl-10 ta’ April 1998 mill-gvernijiet Brittaniċi u Irlandiżi, u kkonfermat permezz ta’ referenda fl-Irlanda u l-Irlanda ta’ Fuq f’Mejju tal-istess sena. Il-ftehim stabbilixxa strutturi devoluti ta’ qsim tal-poter politiku għall-komunitajiet nazzjonalisti u unjonisti fl-Irlanda ta’ Fuq, u ġab fi tmiemu l-perjodu ta’ 30 sena ta’ kunflitt vjolenti fl-Irlanda ta’ Fuq, magħruf bħala The Troubles.