Il-Kummissarju Ewropew għall-Impjiegi u d-Drittijiet Soċjali Nicolas Schmidt waqt iż-żjara riċenti tiegħu f’Malta appella għal aktar investiment fil-ħiliet biex tingħata spinta lill-pagi u jiġi li ħaddiema Maltin b’ħiliet ta’ livell għoli imorru jfittxu xogħol barra l-pajjiż.

“Biex tiżdied il-produttività, trid tinvesti fil-ħiliet tan-nies. Dan jippermettilek taġġorna l-ekonomija f’termini ta’ valur miżjud aħjar u b’hekk ikun hemm żieda fil-pagi,” il-Kummissarju Schmidt sostna meta intervistat minn Times of Malta. Madankollu, wissa wkoll: jekk ma jsirx hekk ħaddiema żgħażagħ u kwalifikati li iħallu l-pajjiż biex isibu futur aħjar, bl-istess mod kif ġara fl-Ewropa tal-Lvant.

Sfortunatament, hemm sinjali inkwetanti li dan l-eżodu beda. Ftit tas-snin ilu l-istħarriġ annwali tal-EY kien ħoloq allarm wara li rriżulta li l-maġġoranza taż-żgħażagħ Maltin ftit raw f’każ ta’ opportunità t-tajba. Din ix-xejra reġgħet ħarġet f’Novembru li għadda fejn il-konklużjoni ewlenija kienet li 60% taż-żgħażagħ Maltin kienu mħassba ħafna dwar l-għoli tal-ħajja bi kważi tliet kwarti jgħidu li jippreferu jgħixu barra.

Minbarra l-opportunitajiet ta’ impjieg jew in-nuqqas tagħhom, tħassib kbir ieħor huwa l-prezzijiet tal-proprjetà. Filwaqt li minn naħa, l-ekonomija tagħna tidher li qed tikber l-aktar minħabba l-importazzjoni ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi għad-detriment tal-ħaddiema Maltin li qed iwarrbu ċerti xogħlijiet minħabba l-kundizzjonijiet ħżiena li qed jiġu offruti, il-prezzijiet tal-propjetà qed ikomplu jogħlew. Skont l-aħħar informazzjoni ppubblikata mill-Uffiċċju Nazzjonali tal-Istatistika, fl-ewwel tliet xhur ta’ din is-sena l-appartamenti żdiedu b’6.8% meta mqabbla mal-istess kwart tal-2022. Fi kliem ieħor, fi 12-il xahar biss appartament li sena ilu kien jiswa €200,000 – prezz tipiku għal proprjetà b’żewġt ikmamar tas-sodda– żdied bi kważi €15,000.

Sadanittant, is-sitwazzjoni tat-traffiku mhix qed titjieb bit-toroq arterjali qed isiru staġnati matul il-ġurnata kollha. Fi ftit kliem, iż-żieda qawwija fil-popolazzjoni qed taffettwa b’mod negattiv il-kwalità tal-ħajja.

Konsegwentement, sakemm ma jkunx hemm bidla fid-direzzjoni dan l-eżodu ta’ żgħażagħ jiżdied jista’. Il-Baġit 2024 joffri l-possibbiltà li nibdew nibdlu d-direzzjoni u nimxu lejn mudell ekonomiku aktar sostenibbli. Sfortunatament, fl-aħħar snin il-Baġit iffoka fuq miri għal żmien qasir mingħajr u ftit li xejn ħares biex iħares lil hinn mit-12-il xahar ta’ wara. Filwaqt li din l-istrateġija setgħet kienet ġustifikata fid-dawl tax-xokkijiet ekonomiċi kkawżati mill-pandemija tal-Covid-19, issa wasalna fi stadju fejn ma nistgħux nipposponu aktar dawn id-deċiżjonijiet. Dan iż-żmien tas-sena, meta normalment issir il-preżentazzjoni tad-dokument ta’ qabel il-Baġit, jista’ jkun opportunità tajba għall-gvern biex jagħti sinjal qawwi fuq il-pjanijiet ekonomiċi tiegħu fit-tul.