L-aħħar riżultat ta’ Malta fl-Indiċi tal-Perċezzjoni tal-Korruzzjoni ta’ Transparency International mhuwiex sempliċi statistika—huwa twissija serja. B’punteġġ ta’ 46 minn 100, Malta waqgħet taħt il-passmark għall-ewwel darba sa mit-tnedija ta’ dan l-eżerċizzju fl-2012. Fl-Unjoni Ewropea, huma biss l-Ungerija u l-Bulgarija, żewġ pajjiżi magħrufa għal problemi istituzzjonali kroniċi, li kisbu riżultati agħar. Dan mhux biss tnaqqis numeriku; hu sinjal allarmanti li s-sisien stess tal-governanza tagħna qed jitfarrku.

Dan il-punteġġ jirrifletti aktar minn sempliċi sentiment pubbliku—huwa mera li turi stat li sejjer lura. Pajjiż li darba kien meqjus bħala mudell ta’ sistemi finanzjarji b’saħħithom, issa sar sinonimu ma’ kollass tas-saltna tad-dritt. Skandli ta’ korruzzjoni ta’ livell għoli, b’mod partikolari dawk li jinvolvu l-eks Prim Ministru Joseph Muscat, tefgħu r-reputazzjoni ta’ Malta lura. L-akkużi kontra Muscat, kif ukoll dawk kontra Chris Fearne, Edward Scicluna u Konrad Mizzi fil-kuntest tal-inkjesti maġisterjali dwar il-kuntratt kontroversjali tal-isptarijiet, huma prova ċara ta’ sistema li tilfet il-boxxla morali tagħha.

L-iktar ħaġa allarmanti hija r-reazzjoni tal-gvern—jew, aħjar, in-nuqqas ta’ reazzjoni tiegħu. Minflok ma rrikonoxxa l-problemi strutturali li wassluna għal dan il-livell storikament baxx, il-Kabinett għażel it-triq li jinjora din is-sitwazzjoni. Fil-jum stess li Transparency International ippubblikat ir-rapport, bdiet battalja kontroversjali fil-Parlament dwar emendi legali mmirati biex jirrestrinġu l-inkjesti maġisterjali. Filwaqt li l-gvern qed jippreżenta dawn ir-riformi bħala mezz biex jissemplifikaw il-proċessi amministrattivi, fir-realtà huma attentat sfaċċat biex jipproteġu lil dawk fil-poter mill-ġustizzja. Din il-mossa perikoluża timmira li toħnoq kwalunkwe investigazzjoni serja fuq il-korruzzjoni u b’hekk issaħħaħ kultura ta’ impunità li diġà hija mifruxa fil-pajjiż.

L-eks Prim Imħallef Silvio Camilleri wissiena li din il-liġi “se sservi biss biex tipproteġi l-politiċi u l-persuni ta’ fiduċja tagħhom mill-investigazzjoni,” u effettivament tneħħi miċ-ċittadini l-uniku għodda li jifdal biex jikxfu l-abbuż. Il-professur tal-liġi Kevin Aquilina iddeskriviha bħala “l-qtil tas-saltna tad-dritt”, u dan is-sentiment ġie rifless f’kundanna qawwija mill-Kamra tal-Avukati u organizzazzjonijiet indipendenti. Din l-oppożizzjoni qawwija turi kemm is-sitwazzjoni hija serja: minflok ma jindirizza l-korruzzjoni, il-gvern jidher li qed ikabbar il-kriżi.

F’era fejn dak li jiġri hawn isir magħruf in-naħa l-oħra tad-dinja fi ftit ħin, ir-reputazzjoni ta’ Malta tinsab f’riskju serju. Indiċi tal-korruzzjoni bħal dan mhux biss jiskoraġġixxi investiment serju u ġust, iżda jdgħajjef il-fiduċja tal-pubbliku, li hija kruċjali għal kwalunkwe demokrazija biex taħdem kif suppost. Illum il-ġurnata, pajjiżna jinsab fuq xifer ta’ rdum, u kull ġurnata li tgħaddi qed issir aktar diffiċli biex nirkupraw.

Sakemm ma jkunx hemm impenn immedjat u ġenwin lejn riforma—li tagħti prijorità lit-trasparenza, kontabbiltà u s-saħħa tas-soċjetà ċivili—Malta qed tirriskja li ssir eżempju ta’ kif il-korruzzjoni tista’ tnawwar istituzzjoni wara l-oħra. Il-gvern irid jibdel id-direzzjoni tiegħu, u jaħdem b’mod miftuħ ma’ istituzzjonijiet indipendenti u jerġa’ jqajjem il-fiduċja tal-poplu fid-demokrazija tagħna. Jekk le, il-figuri allarmanti jindikaw li qed insiru stat fejn il-korruzzjoni ssir irreversibbli.

Agħar minn hekk, dan kollu qed iseħħ ftit snin wara li Malta spiċċat fil-grey list mill-Financial Action Task Force (FATF)—episodju diżastruż li suppost kellu jservi bħala twissija serja biex ninbidlu u nsaħħu l-kontabilità. Iżda jidher li ma tgħallimniex il-lezzjoni. Minflok ma użajna din il-ġrajja bħala opportunità biex nirranġaw id-direzzjoni tagħna, il-gvern jidher determinat li jkompli bl-istess prattiki li tellfuna l-kredibilità fid-dinja finanzjarja. L-istess atteġġjament ta’ traskuraġni li wassalna biex niġu ttimbrati bħala ġurisdizzjoni finanzjarja inaffidabbli issa qed jikkawża kollass fl-indiċi tal-korruzzjoni tagħna.